Skutki nadmiernej krytyki dziecka

Przyjęcie krytyki wymaga dużej dojrzałości i refleksji, które u dziecka nie zostały jeszcze wykształcone, stąd nadmierne krytykowanie małego człowieka, zwłaszcza przez osoby mu najbliższe, może odcisnąć trwałe negatywne piętno na jego psychice.

Krytyka jest nieodłącznym elementem wychowania i podana w sposób konstruktywny, ciepły, życzliwy ma szansę posłużyć dobru dziecka, np. doskonaleniu jego umiejętności czy poradzeniu sobie z porażką. Jednakże krytyka nazbyt częsta, bezzasadna, czy nacechowana narzucaniem sposobów działania i nieadekwatnie wysokimi wymaganiami będzie skutkować u dziecka (zwłaszcza nieśmiałego) wstydem i niepewnością, ponadto poczuciem bycia niewystarczającym i bezwartościowym. Dziecko stale punktowane stopniowo będzie tracić motywację do działania i wzbraniać się przed nowymi wyzwaniami, co na swój sposób wpłynie hamująco na rozwój jego samodzielności. Pociecha funkcjonująca pod stałą presją będzie miała poczucie niedostatecznego wsparcia, a w jej emocjach prawdopodobnie zagości więcej złości, bezsilności i frustracji, aniżeli u dziecka dorastającego w atmosferze szacunku i akceptacji.

Nadmierna krytyka może wprowadzać dystans do relacji rodzic/opiekun – dziecko, zaś na etapie nastoletnim nasilać konfliktowość i bunt małoletniego. W skrajnych przypadkach dominujący klimat krytycyzmu może przyczynić się do pogorszenia samopoczucia dziecka, co niestety będzie stanowiło bazę dla rozwoju różnego rodzaju zaburzeń lub chorób, m.in. nieprawidłowego kształtowania się osobowości, depresji, uzależnień. Dlatego, zanim skrytykujesz pochyl się nad tym, że dziecko nie działa przeciwko Tobie, ale z jakiegoś powodu jest mu trudno poradzić sobie z danym zadaniem. Sprawdź czego mu brakuje i zaopiekuj tę przyczynę, przy tym po prostu słuchaj i rozmawiaj z pociechą. Twoja samoobserwacja i refleksja, a także zaangażowana praca nad budowaniem prawidłowej relacji z dzieckiem pomoże uchronić je przed rozwinięciem surowego wewnętrznego krytyka, a tym samym wieloma trudnościami w jego późniejszym, dorosłym życiu, m.in. nadmiernym samokrytycyzmem, perfekcjonizmem, niską samooceną, lękiem przed odrzuceniem.

Autor: Ewa Sikora - psycholog, psychoterapeuta